Polyvagaal theorie toegepast in paardencoaching

De polyvagaal theorie klinkt misschien ingewikkeld, maar het is toch vrij makkelijk uit te leggen en te begrijpen en het zal je helpen om jezelf veel beter te begrijpen. Zeker als je het in de praktijk ervaart tijdens een sessie paardencoaching zal dit snel duidelijk zijn en het geeft je handvatten om mee aan de slag te gaan. De polyvagaal theorie begrijpen is van belang bij trauma, stress, burn-out en spanning. 

De polyvagaal theorie is ontwikkeld door Dr. Stephen Porges. Het gaat over drie delen in het autonome zenuwstelsel. Dit deel van het zenuwstelsel regelt alle onbewuste processen in het lichaam. Bijvoorbeeld ademhalen, hartslag, bloeddruk, knipperen met de ogen, zweten en spijsvertering. Het autonome zenuwstelsel zorgt voor een overlevingsrespons in gevaarlijke situaties. Het zorgt voor activeren of juist kalmeren. Het sympatische deel zorgt voor activatie (vechten, vluchten) en het parasympatische deel voor kalmeren (tot rust komen maar ook bevriezen). Het belangrijkste werk van Dr. Stephen Porges gaat over een zenuwstreng uit het parasympatische zenuwstelsel: de nervus vagus.

De nervus vagus

De nervus vagus begint in je hersenstam en waaiert uit naar je hart, je organen en je gezichtsspieren. Deze zenuw heeft een grote invloed op onze automatische manier van vertragen of te kalmeren en daarnaast ook hoe we ons met anderen kunnen verbinden. De nervus vagus bestaat uit 2 delen: de dorsale vagus en de ventrale vagus. De ventrale vagus heeft een extra laag om de zenuwbaan die zorgt voor betere signaaloverdracht. De ontwikkeling van deze extra laag wordt bepaald door de interactie tussen ouders en baby. 

Veiligheid

Het autonome zenuwstelsel is georganiseerd rondom veiligheid. Als het veilig is dan is de ventrale vagus actief. Dit zorgt ervoor dat we contact kunnen maken met anderen en met onszelf. We kunnen spelen, nieuwsgierig zijn en ons openstellen. We voelen ons ontspannen, verbonden met het hier en nu en we kunnen helder nadenken en waarnemen.
Op het moment dat er iets gebeurt dat onveilig voelt, wordt het sympatische zenuwstelsel actief. Dit is het deel dat zorgt voor vechten en vluchten. Je wil dan graag bewegen, in actie komen. Op het moment dat het zenuwstelsel heel gevoelig is afgesteld, dan zal het sympatische zenuwstelsel bij heel veel dingen activeren, ook al weet je in je hoofd wel dat er niets aan de hand is. Doordat ons alarmsysteem verward raakt met ons denkende brein, reageert het constant op kleine situaties alsof deze levensbedreigend zijn. Bijvoorbeeld feedback van een collega, een kind dat zijn schoenen niet aan wil doen als je weg moet of iets te laat ergens aankomen.
Als er teveel bedreigende prikkels zijn dan schakelt het zenuwstelsel over naar de dorsale vagus. Dit is te vergelijken met de noodrem van jouw systeem. Dit betekent dat je kan bevriezen of een black-out krijgen of dat je gevoel helemaal wordt afgesloten. Je voelt je dan vaak hulpeloos, wanhopig en niets waard. Deb Dana heeft een mooi, duidelijk video hierover, bij deze link kan je de video bekijken: https://www.youtube.com/watch?v=7CSHKAgAEL0 

Neuroceptie

Op heel veel prikkels reageert jouw zenuwstelsel al voordat je er logisch over nagedacht hebt. Dit kunnen bijvoorbeeld geuren, gezichtsuitdrukkingen of geluiden zijn. Deze vorm van waarnemen door het zenuwstelsel heel neuroceptie. Dus voordat jouw neocortex de betekenis van een prikkel heeft waargenomen, heeft het autonome zenuwstelsel al gereageerd. Waarom je zo hebt gereageerd verzin je er later pas bij.

Co-regulatie

Een belangrijke werking van dit zenuwstelsel is dat het beïnvloed kan worden door een zenuwstelsel van een ander. Dit zie je bijvoorbeeld bij een moeder die haar kind troost. De ventrale vagus van de moeder zorgt ervoor dat de ventrale vagus van het kind ook weer actief wordt. Maar dit zie je ook in het contact met een paard gebeuren. De paarden zijn heel rustig en hun ventrale vagus is zeer regelmatig actief. Dit beïnvloed dus ook onze ventrale vagus als we bij de paarden zijn. Dit noem je co-regulatie en dit betekent dat je jouw veiligheid weer terug kan vinden als je bij iemand (een paard) bent die veilig is. Als je als kind niet van jouw ouders hebt geleerd hoe je jezelf moet reguleren door middel van co-regulatie dan zal de ventrale vagus zich ook minder ontwikkelen. Dit betekent dat je sneller stress ervaart en makkelijk uit balans of van slag bent. Dit begrip is ook van belang bij het herstel. Door paardencoaching te gaan doen bij een coach die zijn/haar ventrale vagus goed ontwikkeld heeft, in combinatie met de ventrale vagus van de paarden, zal dit ervoor zorgen dat jouw ventrale vagus ook weer actief wordt en je je weer veilig kan gaan voelen. 

Zenuwstelsel reguleren

Tijdens een sessie paardencoaching doen we oefening om het zenuwstelsel te kalmeren zodat de ventrale vagus weer actief wordt. De aanwezigheid van paarden is zeer helpend hierbij. Vaak voelen mensen die hun veiligheid zijn kwijt geraakt zich veiliger bij dieren dan bij mensen. Daarnaast krijg je ook uitleg over de polyvagaal theorie, zodat je zelf kan gaan herkennen welk deel van jouw zenuwstelsel actief is. En daarnaast ga je jouw reacties ook beter begrijpen, zodat je er minder oordeel over hebt.

De polyvagaal theorie in paardencoaching

Paarden hebben ook een ventrale vagus, een sympatisch zenuwstelsel en een dorsale vagus. Deze delen kunnen we makkelijk bij de paarden herkennen en zij herkennen het ook bij ons. Of je nu veel stress ervaart, een burn-out hebt of een trauma hebt meegemaakt, in alle gevallen is het van belang om jouw zenuwstelsel weer te kalmeren, oftewel de ventrale vagus te activeren. Vaak weet je niet meer hoe dat moet en heb je even hulp nodig om hier weer te komen. In een sessie paardencoaching leer je nieuwe vaardigheden om jezelf te kalmeren en daarnaast leer je jezelf beter kennen.

Wil je een afspraak maken? Neem dan contact op met info@puurmetpaarden.nl